ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας: «IRЯINA» της Γιώτας Αργυροπούλου σε πανελλήνια πρώτή!

«…Το όνομα μου είναι Ιρίνα Σεργκέγιεβνα. Tο DNA μου περιέχει 10% νοσταλγία, 30% ανολοκλήρωτο μέλλον, 20% δίψα για χορό και 40% επιθυμία για κάτι που φλέγεται αλλά δεν έχει όνομα ακόμη…»

Κριτική από τον Παύλο Λεμοντζή

Το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας σε συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης και τη blindspot theatre group παρουσιάζουν σε πανελλήνια πρεμιέρα την «IRЯINA», ένα έργο εμπνευσμένο από τις «Τρείς αδερφές» του Τσέχωφ. Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στην Καβάλα, για 8 παραστάσεις και στη συνέχεια θα συνεχίσει την πορεία της στο ιστορικό Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν.

Ο τρεις αδελφές Πραζόρωφ: η Όλγα 28 χρόνων, η Μάσσα 23 και η μικρότερη Ίρινα γεννημένες στη Μόσχα, ζουν μαζί με τον αδελφό τους σε μια επαρχιακή πολύ στην οποία έφτασαν λόγω της μετάθεσης του στρατιωτικού πατέρα τους ο οποίος έχει πεθάνει πριν από έναν χρόνο.

Η μικρότερη αδελφή, η Ιρίνα, είκοσι χρόνων, δεν έχει ούτε δουλειά ούτε άντρα τον οποίο όμως ονειρεύεται ότι θα βρει στη Μόσχα. Όταν καταλαβαίνει ότι τελικά δεν θα πάνε στη Μόσχα αποφασίζει να παντρευτεί κάποιον που δεν αγαπά (συμβατικός γάμος απελπισίας) ο οποίος σκοτώνεται σε μονομαχία. Τελικά αποφασίζει να εργαστεί. Όλα αυτά στο έργο του Τσέχωφ.

Όπως ξέρουμε, υπάρχουν πολλοί ρόλοι στο πρωτότυπο έργο, πολλές ιστορίες, εκείνο όμως που κυριαρχεί είναι η πλήξη, η στασιμότητα, η αποπνικτική ατμόσφαιρα της επαρχίας, η απογοήτευση. Οι ελπίδες αποδεικνύονται φρούδες, τα όνειρα βγαίνουν πλάνες, όπως και το όνειρο της αντιμετώπισης όλων αυτών με την επιστροφή στη γενέθλια πόλη, εκεί όπου υπάρχει ζωή, κοσμική κίνηση, πολιτισμός, διασκέδαση, πιθανότητες για μια καλύτερη τύχη.

Το βασικό θέμα του έργου, όμως, είναι το να περιμένεις κάτι που δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί (πρόδρομος τού ¨Περιμένοντας τον Godot¨). Ίσως και να φταίμε εμείς, γιατί μας λείπει η τόλμη που θα μας επέτρεπε να σχίσουμε τη θολή γραμμή των οριζόντων κι όχι να δικαιώνουμε τον Καβάφη που’ γραφε «τώρα όμως που τη ζωή σου χάλασες στην κόχη εκείνη τη μικρή, σε όλη τη γη τη χάλασες».

Ο Αντόν Παύλοβιτς Τσέχωφ γράφει το 1901 ένα από τα μεγαλύτερα έργα του 20ού αιώνα με έντονους υπαρξιακούς και κοινωνικούς προβληματισμούς, στο οποίο οι ήρωες στρέφουν το βλέμμα στο παρελθόν εξιδανικεύοντάς το, παραμελώντας το παρόν.

Η Γιώτα Αργυροπούλου εμπνέεται από τους χαρακτήρες του Τσέχωφ που φαινομενικά αδρανούν, αλλά μέσα τους κοχλάζουν, πονούν, υποφέρουν. Μοιάζουν να πασχίζουν να ανέβουν κυλιόμενες σκάλες, όταν αυτές κατεβαίνουν. Η ζωή τους είναι σαν δηλητήριο που κατατρώει τα σωθικά τους. Ο καθένας ζει το δράμα του μέσα σε μια ιοβόλα στατικότητα που καταδεικνύει τη βαλτώδη καθημερινότητά τους, που θυμίζει κινούμενη άμμο, η οποία πρόκειται να καταπιεί έως και τον πιο αθώο, τον πιο άφθαρτο όπως η Ιρίνα στις Τρεις Αδελφές ή η Νίνα στον Γλάρο.

 Η Γιώτα Αργυροπούλου γράφει και σκηνοθετεί ένα καινούργιο έργο. Ένα δικό της αντιμιλιταριστικό κείμενο και το μοιράζει σε τρία στόματα. Που είναι η Ιρίνα, η κόρη που ζει σε ένα τέλμα. Και επαναστατεί και ονειρεύεται και φλυαρεί ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα. Αναφέρει ως πρότυπα όλες τις γυναίκες που είναι σημεία αναφοράς στην ανθρωπότητα για την τόλμη τους, για την ιδιαιτερότητά τους για την τραγική κατάληξή τους. Γυναίκες ακτιβίστριες, γυναίκες συγγραφείς -επαναστάτριες, γυναίκες σύμβολα ελευθερίας και αγώνα. Από τη Βιρτζίνια Γουλφ στη Μελίνα Μερκούρη.

Στην παράσταση που κάνει πρεμιέρα στην Καβάλα, τρεις γυναίκες, τρεις εκδοχές της Ιρίνα Σεργκιέγεβνα συναντιούνται σε μια μέρα δύο επετείων: αυτή των γενεθλίων τους και κείνη του θανάτου του πατέρα.

 Το κοινό μεγάλο όνειρο, όπως είναι γνωστό, είναι να φτάσουν στη Μόσχα. Στη «Μόσχα» που δεν είναι απλά ένας τόπος, αλλά ένα σύμβολο και μία πράξη αυτοπραγμάτωσης, ένα μέλλον, μια φαντασίωση, μια χειρονομία προς το άγνωστο αύριο.

Το «IRЯINA» είναι μια νέα εκδοχή, ένα θεατρικό έργο που συνομιλεί δημιουργικά με το πρωτότυπο του Τσέχωφ. Ως νεότερη και πιο οραματίστρια από τις Τρεις Αδελφές, η Ιρίνα ενσαρκώνει διαχρονικά τη μορφή της Νέας Γυναίκας, εκείνης που διεκδικεί να ξεφύγει από τις συμβάσεις, να αμφισβητήσει τα όρια, να ονειρευτεί μια άλλη ζωή.

Με παράλληλη έμπνευση από τις προσωπικές και συλλογικές μνήμες της καλλιτεχνικής ομάδας και μέσα από μία πολύμηνη δημιουργική έρευνα, τα πρόσωπα της IRЯINA φτάνουν να συνομιλούν με το σήμερα και με τη σύγχρονη ιστορία μας.

Μέσα από αυτές τις μνήμες, οι τρεις ηθοποιοί δημιουργούν διαφορετικές εκδοχές της Ιρίνα, που συγκλίνουν σε ένα κοινό ερώτημα: ποια είναι η «Μόσχα» των γυναικών σήμερα; Τι διεκδικούν, τι θυμούνται, τι ονειρεύονται και τι είναι διατεθειμένες να χάσουν ή να θυσιάσουν; Το πιο σημαντικό για τους σημερινούς θεατές, η αποδόμηση του πατέρα. Μια έξυπνη παρομοίωση αυτού, με όλους τους μιλιταριστές φασίστες που ταλανίζουν την οικουμένη με πολέμους και σπέρνουν τον θάνατο σε αθώα θύματα.

Και ενώ ξέρουμε ότι οι νέες γενιές κατάφεραν να αλλάξουν τον κόσμο, να τον κάνουν περισσότερο εύχρηστο, πιο ευέλικτο, πιο προσβάσιμο, ξέχασαν το βασικό: τα δικαιώματα, ιδίως της γυναίκας, αυτά που ενστερνίζεται η «τρισδιάστατη» Ιρίνα.

Στον μεταμορφωμένο χώρο της σκηνής σε ένα ψυγείο ανθοπωλείου με λουλούδια αμάραντα, τα σώματα των τριών γυναικών ξεκινούν σαν ριζωμένα επιτύμβια ανάγλυφα, για να αρχίσουν σταδιακά να κινούνται προς την εποχή μας, όπου εκτυλίσσονται όσα περιέχει το αρχικό κείμενο του Τσέχωφ, μεταλλαγμένα σε σημερινές μέγγενες: την απομόνωση, την αγανάκτηση, την ελπίδα στη γη της Επαγγελίας- Μόσχα.

 Γεμίζοντας τον χώρο με φυτά, με σπαράγματα διαλόγων και μνήμες, οι καλές ηθοποιοί τον μετατρέπουν σε χώρο ασφυκτικά γεμάτο από όνειρα- ουτοπίες, σε έναν «κλωβό» θεάτρου όπου αυτοφυλακίζονται.

Ο ακροβολισμός τους στο μετωπικό επίπεδο μιας σκηνής που λειτουργεί ως παγίδα, οι ακροβασίες τους και η προσπάθειά τους να διαγκωνισθούν, να σκαρφαλώσουν και να περάσουν μέσα από τον εσμό αντικειμένων που μόνοι τους συσσωρεύουν στο σπίτι, παράγει την αίσθηση αδιεξόδου που επιδιώκει η ματιά της δραματουργού και σκηνοθέτριας Γιώτας Αργυροπούλου, η οποία δημιουργεί έτσι ένα καινούργιο έργο, σαν μία νέα θεατρική προσέγγιση στο πρωτότυπο μυθιστόρημα. Θα έλεγα μια περφόρμανς , μια μη γραμμική αφήγηση από τρία στόματα και σώματα.

Με εργαλεία τη σωματικότητα, τη φλύαρη -είναι αλήθεια – αφήγηση, τη μπιτάτη μουσική και τον τρελό χορό, η παράσταση ξεδιπλώνει μια «πρόβα μνήμης»: το έργο του Τσέχωφ θρυμματίζεται και ξανασυναρμολογείται μέσα από τις προσωπικές και συλλογικές ιστορίες των γυναικών που βρίσκονται στη σκηνή, ως μία ηρωίδα, στην πραγματικότητα πολλές ανά τον κόσμο.

Η Ιρίνα δεν περιμένει πια. Παίρνει τον λόγο και αφηγείται η ίδια (τριπρόσωπη) την ιστορία της, με τον τρόπο που η ομάδα blindspot theatre group παντρεύει διαφορετικές τέχνες: θέατρο, εικαστικά, κινηματογράφο, μουσική και σύγχρονες τεχνολογίες, με σκοπό τη δημιουργία μίας νέας αισθητικής γλώσσας.

Παράδειγμα, το σκηνικό της ευφάνταστης Μιχαήλας Πλιαπλιά, μετατρέπεται από ψυγείο λουλουδιών σε πολύβουο τρένο διαφυγής, πετώντας δέσμες φωτός στη σκηνή και στην αίθουσα.

 Η δραματουργική ανάλυση της Γιώτας Αργυροπούλου, έχοντας συνεργάτες τον Μιχάλη Κωνσταντάτο και τις καλά εκπαιδευμένες ηθοποιούς, μελετά την αναπαριστώμενη στο έργο πραγματικότητα και θέτει ερωτήσεις, όπως: ποια η χρονική περίοδος; Ποιος ο χώρος ( η συνθήκη); Ποιος είναι ο δεσμός του έργου με την εποχή της δημιουργίας του, την εποχή που αναπαριστά και τη δική μας επικαιρότητα; Πώς συνδέονται αυτές οι ιστορικότητες; Οι θεατές δίνουν απαντήσεις, ανάλογα τις προσλαμβάνουσές τους.

 Η ανάλυση, λοιπόν, διευκρινίζει τις αμφισημίες του έργου, αποσαφηνίζει μια άποψη της πλοκής, εφόσον παρουσιάζεται νέο κείμενο στην παράσταση με αυτοσχεδιασμούς, ωστόσο, συμμερίζεται μια ιδιαίτερη αντίληψη, αλλά φροντίζει να συμπεριλάβει την προοπτική και την πρόσληψη του θεατή, και δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην πραγματικότητα της εποχής μας.

 Πολύ καλές οι τρεις ηθοποιοί Ωρόρα Μαριόν, Μαριάνθη Παντελοπούλου, Ναταλία Σουίφτ, που ερμηνεύουν με λόγο, κίνηση και σώμα την Ιρίνα.

Η σκηνογραφία της Μιχαήλας Πλιαπλιά ζωντανεύει το χθες και το σήμερα και η μουσική της Μαριλένας Ορφανού συνοδεύει τη δράση και οριοθετεί το ύψος και το βάθος των συναισθημάτων σκηνής και πλατείας, εφόσον η ενσυναίσθηση βρίσκει θέση στα διαζώματά της.

Η Γιώτα Αργυροπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Θεατρική Παράσταση στο Goldsmiths College (Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) και Ιστορία της Τέχνης στο East London University.

Έχει εμφανιστεί σε θεατρικά έργα στην Αγγλία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα, σε κλασικά κείμενα όπως η «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν, ο «Άμλετ» του Σαίξπηρ (Οφηλία), η «Καταιγίδα» του Στρίντμπεργκ (Γκέρντα), σε σύγχρονα κείμενα όπως οι «Απόπειρες για τη ζωή της» του Μάρτιν Κριμπ και σε παραστάσεις όπως η «Μια Βελανιδιά» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τιμ Κράουτς.

 Έχει εμφανιστεί, μεταξύ άλλων, στις ταινίες μεγάλου μήκους «Πριν τα Μεσάνυχτα» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, «Λούτον» του Μιχάλη Κωνσταντάτου και στην κινηματογραφική εγκατάσταση «Το Αεροδρόμιο» του Τζον Ακόμφρα.

Είναι συνιδρύτρια της «ομάδας θεάτρου blindspot», στην οποία συμμετέχει και συμβάλλει καλλιτεχνικά σε όλες τις παραστάσεις της. Έγραψε το πρώτο της θεατρικό έργο με τίτλο «Hotel», το οποίο έκανε πρεμιέρα το 2015. Έκτοτε, δε σταμάτησε να δημιουργεί.

ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σύλληψη – Δραματουργία – Σκηνοθεσία: Γιώτα Αργυροπούλου

Κείμενο: Γιώτα Αργυροπούλου σε συνεργασία με τις ηθοποιούς μέσω αυτοσχεδιασμών

Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Μιχάλης Κωνσταντάτος

Συμβολή στη δραματουργία: Igor Dobrcic

Σκηνογραφία: Μιχαήλα Πλιαπλιά

Μουσική: Μαριλένα Ορφανού (Someone Who Isn’t Me)

Κοστούμια: Βασιλεία Ροζάνα

Συμβολή στην κίνηση: Ίρις Καραγιάν

Σχεδιασμός ήχου: Νίκος Σωτηρέλης

Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιάννης Καραμπάτσος

Οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής: Άρης Λάσκος, blindspot theatre group

Βοηθός σκηνοθέτη: Παρασκευή Λυπημένου

Βοηθός παραγωγής: Πάνος Θεοδωρακόπουλος

Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργιάνα Αννοπούλου

Βοηθός σκηνογράφου: Υρώ Ζερβούδη

Φωτογραφίας: Αλέξανδρος Κόκκας

* Ευχαριστούμε τους: Αλέξανδρο Τηλιόπουλο και το opbo studio, Γιάννη Φώτου, Νεφέλη Μυρωδιά, Σωτηρία Σμυρναίου.

Ερμηνεία: Ωρόρα Μαριόν, Μαριάνθη Παντελοπούλου, Ναταλία Σουίφτ

Συμπαραγωγή ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, Θέατρο Τέχνης, blindspot theatre group.

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η έρευνα για την παράσταση υποστηρίχθηκε από το Onassis AiR – Πρόγραμμα Διεθνούς Καλλιτεχνικής Φιλοξενίας και Έρευνας του Ιδρύματος Ωνάση

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ