Πολιτισμός

Σπουδή στην Ελληνική Επανάσταση «Οι προστάτες» του Μήτσου Ευθυμιάδη από το Κ.Θ.Β.Ε. στη Μονή Λαζαριστών

Πρόλογος

Εν έτει 2022 διαπιστώνουμε ότι οι ανάγκες του ταμείου και του εκάστοτε θεατρικού καθεστώτος, αλλά και του γενικότερου καθεστώτος εξουσίας μιας χώρας, διαμορφώνουν τις καλλιτεχνικές επιλογές του τόπου και θέτουν συγκεκριμένα όρια. Με τον ίδιο τρόπο, λοιπόν, διαμορφώθηκε και ο χαρακτήρας της ελληνικής δραματουργίας του 20ού αιώνα και, βεβαίως, συνεχίζεται και στον 21ο. Οι διάφορες ιστορικές συγκυρίες, άλλοτε επέτρεψαν την ενασχόληση του θεάτρου με την Ιστορία και άλλοτε την απέτρεψαν. Στην κάθε περίπτωση, σαφώς, έπαιξε ρόλο ο βαθμός ελευθερίας που υπήρχε από το πλαίσιο εξουσίας επί του ελληνικού λαού, αλλά και οι βασικές επιδιώξεις της νέας αστικής τάξης που είχε διαμορφωθεί, ήδη, στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Η Ιστορία δεν είναι απλώς ένα είδος γνώσης, αλλά και ένα βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ζωής. Η αναφορά στο παρελθόν, στη δημιουργία ιστοριών – δραμάτων, είναι φυσικό μέρος του βίου μας. Υπάρχει, όμως, κι ένας μεγάλος αριθμός σκόπιμης αναδημοσίευσης του παρελθόντος, κατά την οποία παρουσιάζονται τομείς της κοινωνίας, της πολιτείας, του πολιτισμού, από διάφορους φορείς. Αυτές οι αναφορές, πάντως, εξυπηρετούν σκοπούς, δεδομένου ότι οι ιστορίες έχουν αναρίθμητες λειτουργίες και είναι αμέτρητες.

Στη δύσκολη εποχή που διανύουμε, ως πολίτες μιας κοινωνίας δοκιμαζομένης από εξωτερικούς παράγοντες (πανδημία) και από εσωτερικούς κλυδωνισμούς (πολιτικοκοινωνικός διχασμός), το Κ.Θ.Β.Ε. επέλεξε να ανεβάσει ένα έργο – καυστική σάτιρα, που στιγμάτισε αμέσως μετά τη Χούντα την παθογένεια που μαστίζει τη χώρα από αιώνες και που λέγεται « διχόνοια, αριβισμός, συμφέρον, φιλοτομαρισμός».

Η δραματουργία

«Οι προστάτες» είναι το πρώτο θεατρικό έργο μεγάλης διάρκειας του Μήτσου Ευθυμιάδη. Σάτιρα που αναφέρεται στην επανάσταση του ’21 και στον ρόλο των ξένων Δυνάμεων, των κοτζαμπάσηδων, των αγωνιστών και του λαού, που κέρδισε μια επανάσταση αλλά έχασε τα δικαιώματά του.

Ήταν το 1975, όταν ο Κάρολος Κουν ανέβασε στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης τους «Προστάτες» του Μ. Ευθυμιάδη. Σπονδυλωτό έργο με θέμα την ξενοκρατία και τις ρίζες της στην ελληνική ιστορία, ντυμένο με τη μουσική και τα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή. Εποχή μεταπολίτευσης, εποχή που όλα δοκιμάζονταν, όλα εκφράζονταν, όλοι πειραματίζονταν, όλοι συνδύαζαν μορφές και είδη λόγου και τέχνης, σχήματα και τρόπους έκφρασης. O Μήτσος Ευθυμιάδης έγραψε τους «Προστάτες» με γνώμονα και έγνοια το πλατύ κοινό του θεάτρου και με συνταγή τους κώδικες των λαϊκών θεαμάτων.

Ο συγγραφέας

Η ζωή μοιράζεται στους έχοντες, τους κατέχοντες και τους αντέχοντες. Εγώ ανήκω στους αντέχοντες» ήταν τα τελευταία λόγια του θεατρικού συγγραφέα Μήτσου Ευθυμιάδη, πριν κλείσει για πάντα τα μάτια του.

Ο Μήτσος Ευθυμιάδης γεννήθηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1945 αλλά έζησε τα περισσότερά του χρόνια στη Μακεδονία. Σπούδασε νομικά, που δεν τα τελείωσε ποτέ, γιατί, όπως έλεγε συχνά, «το έβαλα στα πόδια από τη σχολή για να μην αργήσω στο ραντεβού μου με τη λογοτεχνία». Συνδέθηκε με το Θέατρο Τέχνης και τον Κάρολο Κουν και είχε συμφωνήσει να γράψει για το Θέατρο Τέχνης ένα «ταχυδράμα» που θα σκηνοθετούσε ο Μίμης Κουγιουμτζής. Ο τίτλος του ήταν «Ονειρεύτηκα όνειρο μεγάλο». Αλλά το όνειρο πρόλαβε να το δει πρώτος ο Μίμης Κουγιουμτζής, που «έφυγε» ξαφνικά.

Ο συγγραφέας Μήτσος Ευθυμιάδης

Δημοσίευσε διηγήματα και ποιήματα στο περιοδικό “Διαγώνιος”. Με το θέατρο ασχολήθηκε από το 1974. Ο Κάρολος Κουν ανέβασε το 1975 στο υπόγειο του Ορφέα το θεατρικό του έργο “Προστάτες”. Μετά τους “Προστάτες” ακολούθησαν δύο ακόμα εξίσου σημαντικά έργα: “Ο Φώντας”, που ανέβηκε στη “Στοά” του Θανάση Παπαγεωργίου (1977-78), και ο “Φονιάς”, που βρήκε φιλόξενη στέγη στη “Θεατρική Σκηνή” του Αντώνη Αντωνίου (1981-83). Έπρεπε, όμως, να περάσουν σχεδόν δεκαπέντε χρόνια σιωπής για να ξαναδεί το φως της σκηνής ένα ακόμα θεατρικό έργο του Μήτσου Ευθυμιάδη. Ήταν και το τελευταίο του: το “Πέρα από τη νύχτα”, που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Καλατζόπουλος το 1997 στο θέατρο “Πολύτεχνο”.

Στα ενδιάμεσα ο Μήτσος Ευθυμιάδης είχε δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη σκηνοθεσία ανεβάζοντας στο θέατρο “Πολυθέαμα” των Ιωαννίνων τους “Εμιγκρέδες” του Μρόζεκ και τα: “Περιμένοντας τον Γκοντό” και “Τέλος του παιχνιδιού” του Μπέκετ. Επίσης, είχε μεταφράσει Αριστοφάνη (“Ιππείς”) και Αισχύλο (“Προμηθέας Δεσμώτης”). Είχε γράψει και ένα μυθιστόρημα (“Μοιραία σχέση”), εκδόσεις Νέα Σύνορα. Ο Μήτσος Ευθυμιάδης πέθανε το 2003 σε ηλικία μόλις 58 ετών.

Το έργο

Λόγος και μέλος. Λόγος και αντίλογος. Λαός και κοτζαμπάσηδες.

Μια επική λαϊκή όπερα που στάζει πίκρα και ρίμα.

«Όσο το σκηνικό μας να στηθεί

και ο θίασος για την παράσταση να ετοιμαστεί

μου δώσαν εντολή να σας γυρίσω

διακόσια χρόνια πίσω.

Δίχως να χάνω το λοιπόν κι εγώ καιρό

αρχίζω να σας ιστορώ,

πως αποτύχαμε, πριν από διακόσια χρόνια

να σπάσουμε τα κεφάλια αυτών,

που μας τυραννάνε ακόμα».

1821- 2021

Μια θαρραλέα δήλωση σε ένα τολμηρό έργο, που ταξιδεύει πίσω στον χρόνο για να παρουσιάσει, όχι τα ένδοξα κατορθώματα των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά το άδοξο παρασκήνιο της Επανάστασης. Ποιοι ήταν αυτοί, που κρυμμένοι πίσω από το επίθετο «προστάτες», προστάτευσαν τα δικά τους προνόμια και τη δική τους θέση εξουσίας;

Ο Μήτσος Ευθυμιάδης με ένα σκαμπρόζικο έργο αναδεικνύει την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα του απελευθερωτικού αγώνα, σχολιάζοντας δηκτικά τη συστηματική της αποσιώπηση. Αποκαθηλώνει, όχι μόνο τα αμφιλεγόμενα ονόματα της ιστορίας, όπως ο Μαυροκορδάτος, αλλά και πολλές από τις εμβληματικές προσωπικότητες, που θεωρείται ότι συνέβαλαν στην επιτυχία της Επανάστασης. Οι «κοτζαμπάσηδες», ο κλήρος, οι τράπεζες, οι ξένες Δυνάμεις και τα πολιτικά παιχνίδια: ποιο ρόλο διαδραμάτισαν και διαδραματίζουν ακόμα;

«Οι Προστάτες» ανέβηκαν για πρώτη φορά στο Θέατρο Τέχνης, το 1976. Σαράντα έξι χρόνια μετά από την πρώτη παράσταση, επιστρέφουν στη σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» της Μονής Λαζαριστών, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιουρτσίδη, αποκαλύπτοντας με χιούμορ τις εθνικές πληγές, που διακόσια χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση φαίνεται πως ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να επουλώσουμε.

Η παράσταση

Ο μαγικός κόσμος του θεάτρου δεν είναι μόνο ένας χώρος ψευδαίσθησης, πρόσκαιρης απόλαυσης και ψυχαγωγίας. Συγκλίνουν σ’ αυτόν συνισταμένες όψεων ζωής, που επιδιώκουν να παραγάγουν μια ιδεατή πραγματικότητα, σχετικά οικεία στον θεατή, ώστε να τον παρασύρουν να γοητευτεί και να επικοινωνήσει με τον θεατρικό λόγο, να ταυτιστεί με αυτόν ή να αντιμετωπίσει κριτικά την όποια αλήθεια φέρει. Για να υπάρξει αυτός ο εφήμερος κόσμος συμβάλλουν πολλοί δημιουργοί: ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης, ο σκηνογράφος, ο ενδυματολόγος, ο μουσικός, οι ηθοποιοί, οι τεχνικοί, οι κατασκευαστές, οι φωτιστές. Καθένας βάζει τη γνώση του, το μεράκι του, τη δεξιότητά του. Κι όλοι μαζί, άλλοτε συμπληρώνοντας κι άλλοτε υπηρετώντας ο ένας το όραμα του άλλου, οργανώνουν το δυναμικό σύνολο που λέγεται παράσταση.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει στη νέα παραγωγή του Κ.Θ.Β.Ε. με το έργο του Μήτσου Ευθυμιάδη «Οι Προστάτες».

Πρόκειται για μια φαντασμαγορική αναπαράσταση γεγονότων που οδήγησαν την Ελλάδα στην ελευθερία της μέσα από Συμπληγάδες, με κόστη έδαφος, χρήμα και αίμα, με προδοσίες και υποταγές σε ξένες «προστάτιδες» Δυνάμεις, σκηνοθετημένη ευρηματικά από τον Γιώργο Κιουρτσίδη, στεφανωμένη με πατριωτικό συναίσθημα από τις μουσικές και τα τραγούδια του σπουδαίου Χρήστου Λεοντή, εκτελεσμένη με ψυχή και σώμα από έναν εξαιρετικό θίασο του Κ.Θ.Β.Ε.

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Κιουρτσίδης γνωρίζει, σαφώς, ότι ένα δραματικό κείμενο, όποιο κι αν είναι αυτό, δεν μπορεί να γραφεί, εάν δεν έχει ο δημιουργός του μια ιδέα στο μυαλό του, μια στοιχειώδη επίγνωση των νόμων της σκηνής, της αναπαριστώμενης πραγματικότητας, της ευαισθησίας μιας εποχής στα προβλήματα του χώρου και του χρόνου. Ωστόσο, δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει κατά γράμμα τις αρχικές σκηνικές οδηγίες κι έτσι ο λόγος του συνιστά μια μεταγλώσσα, μια νέα, φρέσκια ματιά, τέλεια ενσωματωμένη στη δράση των δραματικών προσώπων.

Άπλωσε, λοιπόν, το ομοιοκατάληκτο κείμενο σε όλο τη μήκος και το πλάτος της σκηνής στην αίθουσα «Σωκράτης Καραντινός», έντυσε τον θίασο με θαυμάσια κοστούμια εποχής της Άννας- Μαρίας Αγγελίδου, χρησιμοποίησε το τέμπλο σκηνικό της ως μινιμαλιστική εικαστική εγκατάσταση, μια γκαλερί θα έλεγα, όπου πέντε έξοχες κυρίες του Κρατικού, ενδεδυμένες με πλούσια, αμπιγέ κοστούμια, υποδύονται τις ξένες Δυνάμεις, δημιούργησε εικόνες με την εμπνευσμένη διάταξη των ηθοποιών σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, φώτισε το πάλκο με τα χρώματα του Γιάννη Τούμπα, έδωσε διαστάσεις μιούζικαλ του δρόμου με τις χορογραφίες του Τάσου Παπαδόπουλου, εμπνεύστηκε από τα εμβληματικά πλέον, τραγούδια του Χρήστου Λεοντή και μοίρασε ρόλους σε ένα εξαιρετικό καστ ηθοποιών του Κ.Θ.Β.Ε.

Το αποτέλεσμα, χάρμα ιδέσθαι. Όλοι τους δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό, επωμίζονται διάφορους ρόλους και οργώνουν τη σκηνή, σπέρνουν, καλλιεργούν το «χώμα», το ποτίζουν με ιδρώτα και ταλέντο και θερίζουν τον καρπό στο χειροκρότημα του φινάλε. Είναι, πράγματι, ένα εκπαιδευμένο σύνολο ανθρώπων που υποδύονται, τραγουδούν, χορεύουν, ερμηνεύουν χαρακτήρες και πρόσωπα, κρατούν το κοινό σε εγρήγορση και χαρίζουν απόλαυση, ευφορία, συγκίνηση. Δεν είναι δίκιο να ξεχωρίσω έναν ή δυο ή πέντε. Όλοι, ισάξιοι εργάτες του θεάτρου, όλοι τους για πολλά μπράβο, πολλές επευφημίες.

Δείτε την παράσταση. Πρόκειται για ένα έργο χωρίς πραγματική πλοκή, που παρουσιάζει γελοιογραφικά την Ελληνική Επανάσταση εστιάζοντας στον αρνητικό ρόλο των εγχώριων κοτζαμπάσηδων, του ανώτερου κλήρου και των ξένων Δυνάμεων, με αποσπασματική μορφή.

Παρελαύνουν στο κείμενο, από τον Αυστριακό καγκελάριο Μέτερνιχ, υπέρμαχο της μοναρχίας και πολέμιο της Επανάστασης, τον Μαυροκορδάτο, Πρόεδρο της Πρώτης Εθνοσυνέλευσης και, ως εκφραστή της αγγλικής πολιτικής, αντίπαλο του Καποδίστρια. Μια τραυματική περίοδος αυτή της πρωθυπουργίας του (18221844.) Ο Καποδίστριας αναλαμβάνει κυβερνήτης το 1828 σε μια καθημαγμένη χώρα, ενώ ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκινά την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία και ο αδερφός του ο Δημήτριος την ολοκληρώνει το 1829.

Ενδιάμεσα, ίντριγκες, παρασκήνιο, αγώνες, φτώχεια, υποδούλωση και οράματα. Λαού και αρπαχτικών. Ώσπου καταφθάνει ο Βαυαρός Όθων και στέφεται βασιλέας των Ελλήνων, ως επιλογή – επιβολή των Μεγάλων Δυνάμεων.

Σ’ αυτή την εξαιρετική δουλειά συνόλου του Κ.Θ.Β.Ε. πρωταγωνιστής είναι ο Λαός, ο οποίος, καθώς έχει μείνει αποκλεισμένος από την επίσημη εθνική αφήγηση, αποφασίζει να πάρει τον λόγο και να αφηγηθεί τη δική του οπτική.

ΤΕΛΑΛΗΣ: Ακούσατε, ακούσατε… Ρωμαίοι, ψωριαρέοι, κατεργαρέοι… μπαγάσηδες κοτζαμπάσηδες, αγάδες, δεσποτάδες… βρομοποδαράδες… Όλοι στην πλατέα… Θα ομιλήσει ο Γιάννης Καψάλης κι ο Κώστας Λαγός… ακούσατε… ακούσατε…

(Οι ηθοποιοί ντυμένοι χωριάτες, παίρνουν τους μπόγους στους ώμους, η σοδειά τους. Σούσουρο).

ΦΩΝΕΣ: Κάτω των κοτζαμπάσηδων. Όχι άλλη φορολογία […] (Από τους “Προστάτες”, Πράξη Πρώτη)

Λαός, κοτζαμπάσηδες, Έλληνες και φιλέλληνες «σωτήρες»! Και σπουδαίοι ηθοποιοί.

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιουρτσίδης

Σκηνικά- Κοστούμια: Άννα-Μαρία Αγγελίδου

Μουσική: Χρήστος Λεοντής

Κίνηση-Χορογραφία: Τάσος Παπαδόπουλος

Φωτισμοί: Γιάννης Τούμπας

Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας

Βοηθός σκηνοθέτη: Θανάσης Δισλής

Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Χριστίνα Θαλασσά

Οργάνωση παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη

Φωτογράφιση παράστασης: Τάσος Θώμογλου

Σχεδιασμός δημιουργικού: Σιμώνη Γρηγορούδη

Επιμέλεια βίντεο: Άντα Λιάκου

Διανομή (με αλφαβητική σειρά)

Ηλέκτρα Γωνιάδου: Καλογεράκι, Αυστρία, Λαός

Θανάσης Δισλής: Ξένος, Αγγελιοφόρος στρατιώτης, Μέτερνιχ, Σύμβουλος του Τσάρου, Τραπεζικός υπάλληλος

Καλλιόπη Ευαγγελίδου: Γαλλία, Λαός

Άννα Ευθυμίου: Πρωσία, Λαός

Αλίκη Ζαχαροπούλου: Ρωσία, Λαός

Χρύσανθος Καγιάς: Καψάλης, Στρατιώτης, Ικέτης, Τραπεζίτης,

Λαός

Παντελής Καλπάκογλου: Μελέτης, Στρατιώτης,,Ικέτης, Τραπεζίτης

Άγγελος Καρανικόλας: Δεσπότης, Ρακένδυτος Στρατιώτης

Δημήτρης Καρτόκης: Ξένος, Κωλέττης

Θανάσης Κεραμίδας: Καποδίστριας, Γραικός, Λαός

Δημήτρης Κολοβός: Χωρικός, Μπαλής, Ικέτης

Λευτέρης Λιθαρής: Κοτζάμπασης

Νίκος Μήλιας: Κοτζάμπασης

Ηλίας Μπερμπέρης: Πρόεδρος, Τελάλης, Ρακένδυτος

Ρούλα Παντελίδου: Αγγλία

Γρηγόρης Παπαδόπουλος: Μητροπολίτης, Καρατζάς, Δούκας, Κάνιγκ, Μαιζόν

Στέφανος Πίττας: Κοτζάμπασης, Τραπεζικός υπάλληλος

Σπύρος Σαραφιανός: Μαυροκορδάτος

Χρίστος Στυλιανού: Γραμματέας, Λαός, Πρίγκιπας, Τσάρος, Τραπεζίτης

Γιώργος Σφυρίδης: Λαγός, Οικονόμου, Ικέτης, Τραπεζίτης, Λαός

Γιάννης Τσεμπερλίδης: Κοτζάμπασης, Π.Π. Γερμανός, Κόχραν

Κώστας Χαλκιάς: Πονηρόπουλος

Συμμετέχουν επίσης:

Χρήστος Γκρόζος, Αργύριος Λάμπρου, Αθανάσιος Λανάρης, Νικόλαος Μανωλάς, Λεωνίδας Στάμου.

Πληροφορίες

Σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» Μονής Λαζαριστών (Κολοκοτρώνη 25-27, Σταυρούπολη)

Πρεμιέρα: Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου, 21.00

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά, χωρίς διάλειμμα

Παραστάσεις: Τετάρτη, Κυριακή (19.00), Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο (21.00).

Προπώληση: www.ntng.gr | VIVA.GR | 11876 |WIND| PUBLIC| MEDIAMARKT

Κεντρικό Εκδοτήριο Βασιλικού Θεάτρου:

Δευτέρα – Κυριακή (08:30-21:30)

Εκδοτήριο ΕΜΣ:

Τετάρτη- Κυριακή (14.00- 21.30)

Εκδοτήριο Μονής Λαζαριστών:

Τετάρτη- Κυριακή (14.00- 21.30)

Εκδοτήριο ΚΘΒΕ Πλατείας Αριστοτέλους:

Τρίτη- Σάββατο (11:00- 19:00)

Τιμές εισιτηρίων

Γενική είσοδος: 13€

Εκπτωτικό Εισιτήριο 8€ (θέσεις Α’ εξώστη, Φοιτητικό) – Θέσεις Β’ Εξώστη 5€

Άνεργοι: 5€

Ομαδικό Εισιτήριο 8€ (για κρατήσεις άνω των 10 ατόμων). Απαραίτητη η προαγορά των εισιτηρίων, κατόπιν τηλεφωνικής κράτησης (Δευτέρα- Παρασκευή, πρωινές ώρες τηλ.: 2315200012).

Πληροφορίες: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος | www.ntng.gr |Τ. 2315 200 200

*Οι σκηνές του ΚΘΒΕ λειτουργούν ως covid free χώροι για θεατές που έχουν εμβολιαστεί κατά της COVID-19 ή έχουν νοσήσει πρόσφατα. Για την παρακολούθηση των παραστάσεων είναι απαραίτητη η επίδειξη εμπρόθεσμου πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης, και πιστοποιητικού ταυτοπροσωπίας (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα οδήγησης). Η είσοδος σε παιδιά και εφήβους από 4 έως 17 ετών, επιτρέπεται εναλλακτικά και με την επίδειξη αρνητικού rapid test με ισχύ 48 ωρών.

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

Πηγή: KavalaWebNews

Περισσότερα

Σχετικά Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button