Η έμφυλη βία αποτελεί μια παράλληλη πανδημία
Στο πλαίσιο της 25ης Νοεμβρίου, διεθνούς ημέρας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, παραχώρησαν κοινή συνέντευξη στον «Ενήμερο», η ψυχολόγος και η κοινωνική λειτουργός του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών του δήμου Καβάλας, Μαρία Στεργίδου και Αθηνά Μπενάζη αντίστοιχα.
Μεταξύ άλλων, έδωσαν απαντήσεις σχετικά με τη χρήση του όρου γυναικοκτονία, για τους παράγοντες που ευνοούν τις γυναικοκτονίες, γιατί χαρακτηρίζεται η βία κατά των γυναικών ως έμφυλη, αλλά και σχετικά με το ποιος είναι ο ρόλος του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών στην πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας.
Πώς καθιερώθηκε η ημέρα αυτή;
Μαρία Στεργίδου: «Η 25η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως διεθνής ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, σε ανάμνηση μιας φρικτής δολοφονίας που συνέβη το 1960 στη Δομινικανή Δημοκρατία. Η τριπλή γυναικοκτονία των αδελφών Μιραμπάλ έγινε σύμβολο του γυναικείου αγώνα ενάντια στη δικτατορία, αλλά και σε κάθε μορφή κακοποίησης. Δυστυχώς, 61 χρόνια μετά, το φαινόμενο της έμφυλης βίας και ειδικότερα οι γυναικοκτονίες είναι σε έξαρση. Αποτελεί μια παράλληλη πανδημία κι έχει λάβει και στη χώρα μας ανησυχητικές διαστάσεις. Ήδη από την αρχή του 2021 μέχρι σήμερα ο θλιβερός απολογισμός είναι 13 γυναίκες θύματα! Η Ελένη, η Καρολάιν, η Γαρυφαλλιά, η Νεκταρία… Ως πότε;».
Γιατί η βία κατά των γυναικών χαρακτηρίζεται ως έμφυλη βία;
Αθηνά Μπενάζη: «Διότι είναι η βία που δέχεται μια γυναίκα λόγω του φύλου της, εξαιτίας δηλαδή του γεγονότος ότι είναι γυναίκα. Θύτης, συνήθως, είναι ο σύζυγος ή σύντροφός της. Πρόκειται δηλαδή στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων για ενδοοικογενειακή βία και το βασικό στοιχείο είναι η επιβολή εξουσίας από τον θύτη προς το θύμα. Η πιο ακραία μορφή άσκησης έμφυλης βίας είναι η γυναικοκτονία».
Γιατί χρησιμοποιείται ο όρος γυναικοκτονία κι όχι ανθρωποκτονία;
Μαρία Στεργίδου: «Η γυναικοκτονία περιγράφει τη δολοφονία μιας γυναίκας, που τελέστηκε εξαιτίας ακριβώς του φύλου της. Δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό, αλλά για μια σειρά αντίστοιχων εγκλημάτων που λαμβάνουν διάσταση κοινωνικής παθογένειας. Δυστυχώς εν έτει 2021 εξακολουθεί να υπάρχει υποβιβασμός του γυναικείου φύλου, αλλά και πολλά στερεότυπα για τη θέση και τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Πόσο βαθιά είναι εντέλει ακόμα και σήμερα ριζωμένες μέσα μας στερεοτυπικές αντιλήψεις τύπου «άντρας είναι, θα νευριάσει», «τι άνδρας είναι αυτός αν δεν σηκώνει χέρι;» «παντρεμένοι είστε, κάνε ό,τι σου λέει ο άντρας σου;».
Υπάρχουν συγκεκριμένοι κοινωνικοί παράγοντες που ευνοούν τις γυναικοκτονίες;
Αθηνά Μπενάζη: «Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις επικινδυνότητας, δεν είναι συνδεδεμένες με συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια. Η βία εξάλλου δεν γνωρίζει κοινωνική θέση, μορφωτικό επίπεδο ή οικονομική κατάσταση. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα. Οπωσδήποτε η πατριαρχική αντίληψη, ότι η γυναίκα είναι κτήμα του άνδρα, μπορεί να οδηγήσει σε ακραία βίαιες συμπεριφορές, ειδικά όταν ο θύτης συνειδητοποιήσει πως η γυναίκα που θεωρεί κτήμα του τελικά δεν είναι, έχει ελεύθερη βούληση και αποφασίζει να τερματίσει τη σχέση τους. Αυτή τη νοσηρή νοοτροπία κατέδειξαν και οι αλλεπάλληλες γυναικοκτονίες που είδαν τους τελευταίους μήνες το φως της δημοσιότητας».
Πώς θα περιγράφατε το ψυχολογικό προφίλ των ανδρών που διαπράττουν γυναικοκτονίες;
Μαρία Στεργίδου: «Είναι αναγκαίο να ξεκαθαριστεί ότι ενώ μπορούμε να διακρίνουμε κάποια κοινά στοιχεία προσωπικότητας στους θύτες των γυναικοκτονιών, όπως εγωκεντρισμός ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μοναδική οπότε η ψυχολογική σκιαγράφηση του προφίλ του εκάστοτε θύτη είναι κάτι παρακινδυνευμένο, που στερείται εγκυρότητας και μόνο σε πιθανολογήσεις μπορεί να βασιστεί. Οι ψυχολόγοι εξάλλου αδυνατούμε να «διαβάσουμε» το μυαλό οποιουδήποτε, ιδιαίτερα κάποιου που δεν γνωρίζουμε. Απαιτείται χρόνια παρακολούθηση για να μπορέσει ένας ψυχολόγος να εξάγει κάποια συμπεράσματα και πάλι με ποσοστό ρίσκου, εφόσον η ανθρώπινη ψυχή είναι πολύπλοκη, απρόβλεπτη και κανείς ποτέ δεν μπορεί να την ανακαλύψει στην ολότητά της».
Ποιος ο ρόλος του Συμβουλευτικού Κέντρου στην πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας; Ποια η συνεργασία κοινωνικού λειτουργού και ψυχολόγου;
Αθηνά Μπενάζη: «Ο ρόλος του Συμβουλευτικού Κέντρου, αλλά και ολόκληρου του δικτύου της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων στην υποστήριξη των γυναικών θυμάτων όσο και στην πρόληψη της βίας, είναι καθοριστικός. Οι γυναίκες θύματα βρίσκουν στη δομή δωρεάν και με απόλυτη εχεμύθεια κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη, νομική και εργασιακή συμβουλευτική, ενώ όταν κρίνεται απαραίτητο υπάρχει η δυνατότητα παραπομπής γυναικών που βρίσκονται σε επικινδυνότητα και των παιδιών τους σε κάποιο Ξενώνα Φιλοξενίας του Δικτύου μας. Παράλληλα, πραγματοποιούνται ανά τακτά διαστήματα δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και του κοινού για το σοβαρό κοινωνικό ζήτημα της βίας κατά των γυναικών. Αναφορικά με τη συνεργασία κοινωνικού λειτουργού και ψυχολόγου είναι καταλυτική και αλληλοσυμπληρούμενη. Η έννοια της διεπιστημονικότητας είναι πολύτιμη στην κατεύθυνση της ολιστικής στήριξης των γυναικών, τόσο μεταξύ μας όσο και με τα άλλα δύο επιστημονικά στελέχη, την κοινωνιολόγο και τη νομική σύμβουλο».
Με ποιες άλλες υπηρεσίες συνεργάζεστε, προκειμένου να πετύχετε την αποτελεσματική στήριξη των γυναικών;
Μαρία Στεργίδου: «Συνεργαζόμαστε με υπηρεσίες πρώτης γραμμής , όπως είναι τα Νοσοκομεία, ο Δικηγορικός Σύλλογος, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, «Το Χαμόγελο του Παιδιού», αλλά και με οποιοδήποτε φορέα δύναται να στηρίξει μια γυναίκα ανάλογα με τα αιτήματά της».
Αθηνά Μπενάζη: «Στις 23 Νοεμβρίου 2021, υπογράφηκε Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Καβάλας, με φορέα υλοποίησης το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών και της Διεύθυνσης Αστυνομίας Καβάλας, με στόχους τη δημιουργία ενός πλαισίου δομημένης επικοινωνίας και την εδραίωση μίας συστηματικής συνεργασίας προς την αποτελεσματική διαχείριση των περιστατικών και τη βέλτιστη υποστήριξη των γυναικών – θυμάτων. Μια πολύ σημαντική στιγμή στη λειτουργία της δομής. Ευχαριστούμε θερμά τον Δήμο Καβάλας που βρίσκεται διαρκώς στο πλευρό μας αλλά και τη Διεύθυνση Αστυνομίας για την ανταπόκριση».
Η βία, τελικά, αφορά μόνο γυναίκες θύματα;
Μαρία Στεργίδου: «Ασφαλώς όχι. Τα θύματα είναι στην πλειονότητα τους γυναίκες, αλλά όχι μόνο γυναίκες. Η βία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο δυστυχώς και δεν γνωρίζει φύλο. Οποιοσδήποτε άνθρωπος δύναται να υποστεί βία. Το κίνημα Me Too, εξάλλου, αποτύπωσε την πραγματικότητα αυτή. Η βία όμως δεν αφορά και δεν πρέπει να αφορά μόνο τα θύματα, αλλά κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, μέλος της κοινωνίας μας, που οφείλει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες πρόληψης και καταστολής της σε όποιο πλαίσιο κι αν δραστηριοποιείται: ως γονιός, επαγγελματίας, σύζυγος. Το σύνολο της κοινωνίας κι όχι μόνο οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να παρέχουν στα θύματα τις προϋποθέσεις για υποστήριξη».
Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία σας στο Συμβουλευτικό Κέντρο, τι μήνυμα θέλετε να στείλετε σε όσους διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη;
Μαρία Στεργίδου: «Η βία είναι επιλογή του ανθρώπου που την ασκεί! Καταστρέφει τη ζωή των θυμάτων, αλλά και του ίδιου του θύτη. Σε κάθε άνθρωπο αξίζει μια ζωή δίχως βία και είναι ευθύνη όλων, ειδικών και μη, να αγωνιζόμαστε κάθε μέρα για την πρόληψη και πάταξή της! Μηδενική ανοχή λοιπόν, σε οποιαδήποτε μορφή βίας».
Αθηνά Μπενάζη: «Ακόμα κι εμείς που εργαζόμαστε στο πεδίο της βίας κατά των γυναικών και ασχολούμαστε με αυτό το ζήτημα, όχι μόνο την Παγκόσμια Ημέρα, αλλά κάθε μέρα, δεν εξοικειωθήκαμε ποτέ με το φαινόμενο. Είμαστε στο πλευρό κάθε γυναίκας θύματος που απευθύνεται στο Συμβουλευτικό Κέντρο με σεβασμό στη διαφορετικότητά της και επιστημονική ευθύνη».
