«Το Καρνάγιο: Πώς να επιστρέψεις στη θάλασσα» της Κικής Κέρζελη από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

«Ήθελε ώρα ακόμα για να φέξει. Ξαπλωμένος, με τα χέρια δεμένα πισώσβερκα, κοιτούσα τ’ άστρα που σπίθιζαν μες στο σκοτάδι της νύχτας. Όσο κι αν προσπαθούσα να ξεχαστώ στον ύπνο, εκείνο το βράδυ δεν μπόρεσα να κοιμηθώ. Μόλις σφαλνούσα τα μάτια μου πρόσωπα αγαπημένα και πράγματα περνούσαν σιωπηλά, ένα-ένα από μπροστά μου σε μιαν ατέλειωτη σειρά που χανόταν στο βάθος. Όμως εγώ δεν το ’θελα, τα ’νιωθα τόσο δικά μου, που με κανένα τρόπο δεν το ’στεργα να τ’ αποχωριστώ… Απ’ την άλλη μεριά το ’ξερα πως δεν γινόταν διαφορετικά: το πρωί φεύγαμε με τον πατέρα μου για το Πήλιο όπου θα εμπιστεύονταν στα χέρια του σοφού Χείρωνα την ανατροφή μου. Γι’ αυτό τη νύχτα τούτη, για να μπορέσω να φανώ τη μέρα ψύχραιμος σαν άντρας, άφηνα να κυλήσουν ποτάμι τα δάκρυα, κι αυτά, γλιστρώντας απ’ τα μάγουλα, μούσκευαν το προσκέφαλό μου».

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού «Η διήγηση του Ιάσονα», στο οποίο στηρίχτηκε το πόνημα της Κικής Κέρζελη.

«Το πως βρέθηκα στη θάλασσα δεν το θυμάμαι. Πέρασαν μέρες από

το τελευταίο μου βράδυ στο σπίτι. Ο αδερφός μου μετά από τις

πρώτες μέρες σιωπής άρχισε να αρθρώνει κάποιες λέξεις, και τα

βλέφαρά του άρχισαν και πάλι να ανοιγοκλείνουν, αλλά δεν

έκλειναν στην πραγματικότητα ποτέ. Κοιμόμουν, ξυπνούσα και

τον έβρισκα εκεί, εκεί στην ίδια θέση. Όταν μια μέρα τον

ρώτησα που πηγαίνουμε, μου απάντησε κοφτά “Στη ζωή”.»

 Απόσπασμα από το κείμενο της Κικής Κέρζελη που αφορά ένα φανταστικό ταξίδι προς τη θάλασσα.

Με έκδηλα ποιητική διάθεση, που αποθεώνει τη φύση μέσω μιας πυκνής διαδοχής λυρικών εικόνων, η «Διήγηση του Ιάσονα» του Β. Βασιλικού σηματοδοτεί, πέρα από τη διακήρυξη για την ανάγκη απελευθέρωσης του εγώ από τα δεσμά της κοινότητας, και έναν επιπλέον νεωτερισμό: το πέρασμα της ελληνικής πεζογραφίας της δεκαετίας του 1950 σε μια εσκεμμένα αποσπασματική και ρευστή έκφραση, η οποία αμφισβητεί εκ των ένδον τον ρεαλισμό χωρίς να επιστρέψει στις άκαμπτες αρχές του προπολεμικού μοντερνισμού.

 Με λυρική ποίηση η Κική Κέρζελη στεφανώνει τον πεζό της λόγο, ώστε το σημερινό άτομο να χειραφετείται και να αποδεσμεύεται από μια «δεδομένη» τάξη, αναζητώντας την προσωπική του φυσιογνωμία. Έτσι, περνάμε στον επώνυμο ποιητή της λυρικής ποίησης, που αναδύεται ως πρόσωπο και διαλέγεται ακόμη και με τον εαυτό του.

Το θεατρικό αναλόγιο, παραγωγής ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας για το 67Ο Φεστιβάλ Φιλίππων, εξερευνά, εν πολλοίς, τα θραύσματα μνήμης ως μηχανισμούς φροντίδας, πριν από μεγάλες και μικρές αναχωρήσεις.

Ως είδος, το Θεατρικό Αναλόγιο είναι το μεταίχμιο του θεάτρου μεταξύ γραπτού λόγου και σκηνικής κατάστασης, πριν δηλαδή το θεατρικό έργο αποδοθεί στη σκηνή ανάλογα µε την πρόθεση και την αντίληψη του εκάστοτε σκηνοθέτη. Το είδος αυτό προσφέρεται ιδιαίτερα για μια αυθεντική γνωριμία µε τα θεατρικά κείμενα, για την τριβή µε τη θεατρική γραφή και την καλλιέργειά της, µε έμφαση στη λογοτεχνική της υπόσταση. Η ανάγνωση ενός έργου που απευθύνεται σε κάποιο ακροατήριο, αναδεικνύει τη ζωντάνια και την ιδιαιτερότητα της γραφής αυτής, χωρίς να προχωρά στην καθαρά θεατρική απόδοση του έργου.

Εδώ, ένα σμήνος ανθρώπων ακολουθούν, παρατηρούν, «φροντίζουν» και αφηγούνται με το διάβασμα και τη φωνή τους, ιστορίες εγκιβωτισμένες μέσα στα κουφάρια των πλοίων που γέρνουν το σώμα τους στο καρνάγιο, περιμένοντας την επόμενη αναχώρηση.

 Η συνθήκη που επιλέχτηκε από τη σκηνοθεσία – ταβέρνα – δε θα έλεγα ότι βοηθά στην ανάπτυξη των κειμένων, τα δε τραγούδια που ακούγονται είτε ζωντανά είτε όχι, στοχεύουν σε κάποια σημεία του κειμένου που μιλάνε για αναχώρηση. Η σκηνοθέτις παίζει ζωντανά ακορντεόν, μια μουσική νότα που διανθίζει την αφήγηση. Όλο το μουσικό μέρος, μοιάζει σαν ένα μπάλωμα σε μια οπή που από την αρχή την αντιλαμβάνεσαι, όμως ο περιβάλλοντας χώρος, το καρνάγιο, η συλλογική προσπάθεια και η συμμετοχή της ομάδας των ενηλίκων, δίνουν αξία στο όλο εγχείρημα. Φυσικά, ξεχωρίζουν οι καλοί επαγγελματίες ηθοποιοί Δημήτρης Μανδρινός και Ελένη Μόμτσου, οι οποίοι προσφέρουν μπόνους στο θεατρικό αναλόγιο.

Ωστόσο, πρέπει να τονίσω ότι τα οικεία στοιχεία που εμπεριείχε η αφήγηση στη συγκεκριμένη περφόρμανς, δεν είχαν επικοινωνιακά καύσιμα. Ναι μεν μας τροφοδοτούσαν με αναγκαίο πληροφοριακό υλικό ώστε να διαχειριστούμε τη συρραφή των επεισοδίων, όμως εκτιμώ, πως είχαν ανάγκη από ένα πιο δουλεμένο ή καλύτερα πιο «αναπάντεχο» πλαίσιο φιλοξενίας τους, ώστε να καταγραφούν ακαριαία οι λεπτομέρειές τους στο σκληρό δίσκο της μνήμης μας (που εννοείται ήταν και το ζητούμενο).

Το υπογραμμίζω αυτό γιατί το οικείο έχουμε πάντα την τάση να το προσπερνάμε ακριβώς γιατί δεν μας ξαφνιάζει, δεν προκαλεί ούτε προσκαλεί την προσοχή μας. Άλλως πώς, δεν αρκούν η απλή παρατήρηση, καταγραφή και μεταφορά του καθημερινού στο όποιο θεατρικό δρώμενο για να το μετατρέψει αυτόματα σε κάτι αξιοπρόσεκτο.

Για να παρατηρήσουμε και να αξιολογήσουμε το οικείο πρέπει να πάψει να είναι οικείο. Δηλαδή, όταν επιστρέψει στα δεδομένα της οικειότητας χωρίς όμως τις οικείες επικαλύψεις τους. Κι εδώ εκτιμώ, πως απουσίαζε ένα ανοίκειο πλαίσιο που να στεγάζει, με τους δικούς του όρους, τα μικρά, οικεία και ανάκατα από τη ζωή των ηρώων -αφηγητών.

Εν πολλοίς, επρόκειτο για μια παρεΐστικη βραδιά με λόγια (μέσα από το κείμενο) και τραγούδια κι έτσι έριξε αυλαία το 67ο Φεστιβάλ Φιλίππων! 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Κείμενο: Κική Κέρζελη

Σκηνοθεσία: Κική Κέρζελη & Φωτεινή Μελετιάδου

Μουσική σύνθεση & επιμέλεια: Κική Κέρζελη

Κινησιολογία: Φωτεινή Μελετιάδου

Σκηνικός χώρος – Φωτισμοί: Βασίλης Αποστολάτος

ΔΙΑΝΟΜΗ:

Δημήτρης Μανδρινός, Ελένη Μόμτσου

*Στην παράσταση συμμετέχει η ομάδα του ομώνυμου βιωματικού εργαστηρίου για ενήλικες άνω των 50 ετών.

 * Οι φωτογραφίες είναι του Λάσκαρη Τσούτσα

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ