Ριζικές αλλαγές φέρνει το νέο εκλογικό σύστημα για την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς η κυβέρνηση σχεδιάζει να καταργήσει τον δεύτερο γύρο στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές. Η νέα ρύθμιση, που ετοιμάζεται να κατατεθεί στη Βουλή πριν το καλοκαίρι, στοχεύει στην ενίσχυση της συμμετοχής και στη μείωση του εκλογικού κόστους.
Το Υπουργείο Εσωτερικών, υπό την επίβλεψη του Θοδωρή Λιβανού, έχει επεξεργαστεί ένα νέο μοντέλο εκλογής, το οποίο προβλέπει ότι οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες θα αναδεικνύονται σε έναν μόνο γύρο. Σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες, το επικρατέστερο όριο εκλογής φαίνεται να είναι το 42%, με εναλλακτικές επιλογές το 43% ή το 50%.
Μια βασική καινοτομία του νέου μοντέλου είναι η δυνατότητα εναλλακτικής ψήφου. Ο εκλογέας θα συνεχίσει να επιλέγει τον συνδυασμό που επιθυμεί και να σταυρώνει υποψηφίους, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Ωστόσο, στο τέλος του ψηφοδελτίου θα του δίνεται η δυνατότητα –αν το επιθυμεί– να υποδείξει έναν υποψήφιο δήμαρχο ή περιφερειάρχη από άλλον συνδυασμό ως δεύτερη επιλογή. Έτσι, αν κανείς δεν συγκεντρώσει το απαιτούμενο ποσοστό στην πρώτη καταμέτρηση, οι εναλλακτικές ψήφοι θα λειτουργούν σαν ένας «ενσωματωμένος» δεύτερος γύρος.
Για παράδειγμα, αν σε έναν δήμο υπάρχουν τέσσερις υποψήφιοι και κανείς δεν φτάσει το όριο εκλογής, οι δύο πρώτοι θα προκριθούν. Στη συνέχεια, θα μετρηθούν οι εναλλακτικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων που στήριξαν τους υπόλοιπους υποψηφίους. Ανάλογα με τις μεταφερόμενες ψήφους, θα προκύψει ο τελικός νικητής.
Το νέο αυτό σύστημα προωθείται, μεταξύ άλλων, ως απάντηση στη χαμηλή συμμετοχή του δεύτερου γύρου, όπως καταγράφηκε στις εκλογές του Οκτωβρίου 2023. Τότε, η συμμετοχή στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών έφτασε το 52,5%, ενώ στον δεύτερο γύρο έπεσε στο 40,7%. Στις περιφέρειες, η πτώση ήταν ακόμη μεγαλύτερη, με συμμετοχή μόλις 35,2%. Οι διαφορές αυτές θεωρήθηκαν ανησυχητικές, ιδίως σε περιοχές όπου οδηγήθηκε σε επαναληπτικό γύρο μόνο ο ένας από τους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης.
Η μεταρρύθμιση στοχεύει στο να αποτρέψει τέτοιες εικόνες, ενισχύοντας τη συμμετοχή και διευκολύνοντας την ανάδειξη αιρετών αρχών χωρίς καθυστερήσεις και με λιγότερα έξοδα.
