«Το χρονικό ενός δυσλεκτικού» του Γιάννη Πάσχου (κριτική)

Πριν από 3 εβδομάδες

2 Χρόνος ανάγνωσης 4 λεπτά

«Το-χρονικό-ενός-δυσλεκτικού»-του-Γιάννη-Πάσχου-(κριτική) — «Το χρονικό ενός δυσλεκτικού» του Γιάννη Πάσχου (κριτική)

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Για πρώτη φορά επιχειρείται θεατρικά, η προσέγγιση ενός θέματος που ακόμα θεωρείται ταμπού αφήνοντας μια επίγευση αισιοδοξίας στο θεατή. Ο συγγραφέας με εξαιρετική διαύγεια καταγράφει τις σκληρές αναμνήσεις του από τα χρόνια που πάλευε με ένα θηρίο, που τότε δεν είχε όνομα.

Το έργο αποτελεί καταγραφή της δύναμη ενός ανθρώπου, που με πίστη στον εαυτό του οδηγεί την ίδια του τη ζωή εκεί όπου ο ίδιος θέλει. Μέσα από την αφήγηση του ήρωα, μας παρουσιάζεται μια δύσκολη ιστορία ενηλικίωσης με χιούμορ και τρυφερότητα, ρίχνοντας φως σε ένα λεπτό αλλά διαχρονικά σημαντικό ζήτημα.

Ο συγγραφέας δεν ασχολείται με την δυσλεξία ως επιστήμονας, αλλά ως άνθρωπος που αγωνίστηκε μια ολόκληρη ζωή για να μπορέσει να “υπάρχει”, σε έναν κόσμο αφιλόξενο για ανθρώπους με νευρικές διαταραχές.

Το βραβευμένο «Χρονικό ενός δυσλεκτικού» – Κρατικό Βραβείο 2023,
Βραβείο Αναγνώστη 2023 – είναι μια αυτοβιογραφική νουβέλα ενηλικίωσης. Ο συγγραφέας με εξαιρετική διαύγεια καταγράφει τις γκρίζες αναμνήσεις του, τόσο στέρεα παρούσες από τα χρόνια που πάλευε με το θεριό, πριν ονομαστεί «δυσλεξία». Τότε που, από άγνοια όλα τα ιδιαίτερα παιδιά, η φύση τα προίκισε με την ιδιαιτερότητα να αντιλαμβάνονται τον κόσμο αλλιώς, τότε που τα αποκαλούσαν ζαβά, χαζά ή ανεπίδεκτα μαθήσεως. Πολλά τα χλευαστικά υποκοριστικά για μια δυσλειτουργία που ταλαιπωρεί παιδιά και οικογένειες, μοιράζοντας δυστυχία με τη σέσουλα και πόνο με την οκά.

«Βράδυ, Δεκέμβρης του 2021. Εκεί που έψαχνα κάτι στο διαδίκτυο, έπεσα πάνω σε ένα διαδικτυακό τεστ δυσλεξίας για ενήλικες. Ήταν δέκα ερωτήσεις κι έπρεπε να απαντηθούν με ένα ΝΑΙ ή με ένα ΟΧΙ. Στο τέλος έγραφε: Για κάθε ΝΑΙ παίρνετε έναν βαθμό. Εάν συγκεντρώσατε επτά ή περισσότερους βαθμούς, πιθανώς να έχετε δυσλεξία, οπότε θα πρέπει να αναζητήσετε τη συμβουλή ειδικού για περαιτέρω αξιολόγηση και υποστήριξη. Και στις δέκα ερωτήσεις απάντησα ΝΑΙ. Συνεπέστατος!

Ήρθαν στον νου μου τα χρόνια που πέρασαν και τί έχω τραβήξει με αυτή την ιστορία από τότε πού ήμουν παιδί. Τί να πρωτοθυμηθώ, αλήθεια! Για έναν περίεργο, όμως, λόγο, οι αναμνήσεις μου ήταν όλες τόσο εξαιρετικά διαυγείς, τόσο στέρεα παρούσες, που, καθώς με συνεπήραν στο πέρασμα του χρόνου, αποφάσισα, χωρίς σχεδόν να το καταλάβω, να καταγράψω το χρονικό αυτό. Το χρονικό ενός δυσλεκτικού.
Παρεμπιπτόντως, η δυσλεξία μου «διαγνώσθηκε» όταν ήμουν ήδη στα σαράντα πέντε (!). Ως τότε δεν το γνώριζα».

Μια αυτοβιογραφική αφήγηση, λοιπόν, λιτή όσο πρέπει, περιεκτική όσο πρέπει, εξομολογητική όσο πρέπει. Τελικά, κείμενο που το χαίρονται οι ενήλικες και το απολαμβάνουν και οι έφηβοι. Και βέβαια, καταγραφή της δύναμης ενός ανθρώπου που με πίστη στον εαυτό του οδηγεί την ίδια του τη ζωή εκεί όπου ο ίδιος θέλει.

Μεταπλάθοντας το κάθε βίωμα σε κάτι άλλο, αναγνωρίσιμο μόνο από τον ίδιο, ο συγγραφέας δε χτίζει μόνο μια νουβέλα ενηλικίωσης, αλλά αφήνει μια παρακαταθήκη περιφρόνησης όλων των επουσιωδών κατηγορημάτων που νοθεύουν τις στιγμές μας και ψευτίζουν τη ζωή μας.

Η ερμηνεία του Δημήτρη Μαμιού είναι ένας καταιγιστικός μονόλογος ενός αγοριού δυσλεκτικού που περιγράφει τη ζωή του από τότε που κατάλαβε τον εαυτό του μέχρι την φοιτητική του περίοδο στο Πανεπιστήμιο.
Ο ήρωας θυμάται και ανακαλεί τις δύσκολες μέρες του, αποτίνοντας φόρο τιμής σε όλους που τον στήριξαν. Γιατί παρόλο που ο κόσμος και τα προγνωστικά ήταν εναντίον του, η τύχη έριξε στον δρόμο του και κάποιους καλόκαρδους. Αποκούμπια. Η φιλόλογος που τον ενθάρρυνε σε πείσμα του μαθηματικού που τον διαπόμπευε. Η Στέλλα που αγάπησε τις ιστορίες του, αλλά και οι γονείς του που, παρά τη δυσκολία του να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του, δεν έπαψαν ποτέ, όχι μόνο να τον ανέχονται αλλά και να κάνουν το οτιδηποτε, για να τον προφυλάξουν.

Ο Δημήτρης Μαμιός, χαμένος μέσα σε σωρούς από βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά, συγγράμματα, εφημερίδες ( σκηνικό Νίκης Ψυχογιού), χτίζει βήμα-βήμα ένα φράγμα από λέξεις, σελίδες, βιβλία. Είναι αυτό το φράγμα, αυτός ο τοίχος που νοιώθει ο κάθε δυσλεκτικός να υψώνεται, ανάμεσα σε αυτόν και στους υπόλοιπους ανθρώπους.

Είναι αυτός ο τοίχος που τον ωθεί στην απομόνωση, στο περιθώριο και που θα καταφέρει να σπάσει και να διαπεράσει.

Στιγμές-στιγμές αιωρείται σε εκείνες τις εκκρεμείς στήλες που αποτελούνται από σελιδοφαγωμένα βιβλία και επιβάλλονται στη σκηνογραφία, σε ένα ευφυές σχόλιο.

Ο ηθοποιός δημιουργεί, μέσω του σκηνοθέτη και του συγγραφέα, τον δικό του μικρόκοσμο. Ερμηνεύει μαμάδες, μπαμπάδες, θείους, θείες, γιαγιά, γείτονες.

Επομένως, ο ήρωας ορθά δεν ονοματίζεται, επειδή μπορεί να είναι ο καθένας μας. Οι εμπειρίες του κοινές και, τις περισσότερες φορές, ειρωνικές, κακοποιητικές. Με ευθύτητα, χιούμορ και με ειλικρίνεια «δεν το βάζει κάτω». Προχωρά τη ζωή του, μελετά, σπουδάζει, αποκαθίσταται επαγγελματικά, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις. Ίσως με κάποια περισσότερη δυσκολία. Όμως, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο.

Θα μπορούσε όλο αυτό να είναι και το μήνυμα της παράστασης. Ο υποψήφιος «αποτυχημένος», ο «κατεστραμμένος», ο άνθρωπος που έμαθε «να ελίσσεται όπως οι ισοβίτες στη φυλακή», διαψεύδει όλες τις Κασσάνδρες. Και, ταυτόχρονα, γίνεται η αφορμή για να μιλήσει η παράσταση για όλους αυτούς που, κάτω από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις μιας κοινωνίας ανισότητας, μπαίνουν στο περιθώριό της: δυσλεκτικοί, παχύσαρκοι, ομοφυλόφιλοι, ρομά, πρόσφυγες. Όλοι με ένα στίγμα να τους ακολουθεί και να τους δίνει συγκεκριμένη ταυτότητα.

Η μουσική του Γιώργου Χριστιανάκη είναι απόλυτα συντονισμένη με το κείμενο και την ερμηνεία. Οι φωτισμοί της Μαριέττας Παυλάκη φορτίζουν συναισθηματικά την ατμόσφαιρα.

Το «δια ταύτα» της παράστασης : πρόκειται για μια ιστορία δύναμης και πίστης που «φωνάζει» ότι μπορούμε σθεναρά να οδηγήσουμε τη ζωή μας εκεί που επιθυμούμε.